het prachtige Atlasgebergte …
Na de kust en de indrukwekkende koningssteden gezien te hebben (lees hier), beginnen we met het derde deel van onze rondreis, dat vooral in het teken van natuur zal staan. We zijn erg benieuwd naar de rest van onze reis die via het Atlasgebergte naar het Zuiden zal gaan.
In de bus
Deze ochtend verschijnt onze gids Khalid niet in zijn normale witte djellaba maar is hij voor het eerst in een blauwe Touareg outfit, de kleur van de woestijn …
In de bus, die vanwege de lange rit vroeg uit Fès vertrekt, volgt het inmiddels normale begroetingsritueel. Khalid wenst ons een ‘Salam aleikum’ en wij antwoorden met ‘Aleikum salam’. Gaandeweg leren we in de bus steeds wat nieuwe Marokkaanse woorden.
Khalid zelf spreekt prima Nederlands. Aan de universiteit in Fès studeerde hij Duits, maar hij besloot een aantal jaren geleden om een tweede Europese taal te leren. Hij sloot zich 3 maanden op in de slaapkamer en leerde in die tijd Nederlands. Een superprestatie!
Bergachtige omgeving
Gaandeweg verandert het landschap, wordt de omgeving steeds bergachtiger en krijgen we hier en daar al besneeuwde bergtoppen te zien.
Om een uur of 10 stoppen we en maken we onder een strakblauwe lucht een wandeling in de sneeuw. Uiteraard houden we ook even een sneeuwballengevechtje. Al met al een bijzondere ervaring!
Genietend van het uitzicht vervolgen we onze weg. We rijden langs uitgestrekte cederbossen afgewisseld door kale vlaktes met hier daar meertjes en kabbelende beekjes.
Al vroeg stoppen voor de lunch bij Kasbah Asmaa in Midelt, waar we een heerlijke forel, gevolgd door lekkere Marokkaanse pannenkoekjes met honing, krijgen. ‘s Middags maken we een lange ruk. We rijden door een prachtig landschap met kasbahs en diverse palmplantages.
Tegen 18.00 uur arriveren we dan eindelijk bij ons hotel in de oasestad Erfoud. We checken snel in, brengen onze koffers naar de kamer, kleden ons om in wat warmere kleding en gaan direct terug naar de receptie, want we hebben ons opgegeven voor een …
Zonsondergang in de woestijn
We worden door een aantal jeeps bij het hotel opgehaald en rijden al snel Erfoud uit. Als we de rivier oversteken, zien we een kale vlakte voor ons liggen. Hier en daar lopen wat verdwaalde dromedarissen.
Na een rit van circa 3 kwartier zijn we op de plaats van bestemming, Merzouga een kleine afgelegen nederzetting in de Erg Chebbi woestijn.
Totaal uit het ‘niets’ komen wat kinderen die ons wat proberen te verkopen. Als het niet lukt, zijn ze ook zo weer in het niets verdwenen. Iets verderop staat een groep bedoeïenen met liggende dromedarissen.
Om de beurt klauteren we, met behulp van een bedoeïenenjongen, op een liggende dromedaris. Als we zitten doet hij eerst zijn achterwerk omhoog, zodat je met je hele lichaam naar voren wordt gedrukt, dan strekt hij zijn voorpoten en dan staan we.
Vervolgens gaan we op de dromedarissen met begeleider in kolonne richting de zandduinen. In het begin zitten we wat ongemakkelijk op onze wiebelende zadels maar gaandeweg went het. Daaraangekomen moeten we het laatste stukje zelf lopen. We verspreiden ons over diverse duinen en nemen, in afwachting van wat komen gaat, plaats op door de jongens meegenomen kleden.
Eigenlijk is het niet de zonsondergang zelf, maar vooral de rode gloed en de schaduwen die op de heuvels vallen dóór de zonsondergang, die het een prachtig schouwspel maken. Nooit gedacht dat de woestijn zo bijzonder kan zijn!
Zodra de zon onder is, begint het gelijk wat frisser te worden. We gaan dan ook weer snel terug naar de ‘opstapplaats’ waar onze chauffeur al op ons staat te wachten.
In het donker rijden we nu weer terug naar het hotel. Daar aangekomen, kunnen we direct aanschuiven aan het buffet. Moe van deze wel héél bijzondere dag, die begon met sneeuw en eindigde met woestijnzand, duiken we na het eten ons bed in.
Ondergronds waterstelsel
De volgende dag gaan we na het ontbijt om circa 8 uur weer op pad. De zon schijnt al en het weer lijkt per dag beter te worden. Na een korte pauze bij een marmerfabriek stoppen we rond 11 uur bij een ondergronds waterstelsel dat iets ten noorden van de Erg Chebbi woestijn ligt.
Het bestaat uit honderden vervallen waterputten die ooit met de hand gegraven zijn. De waterputten zijn enkele meters groot en staan onderling met elkaar in verbinding middels een ondergronds kanaal. Een berberjongen laat een en ander zien door in de ene waterput naar beneden te klimmen en bij een andere weer tevoorschijn te komen. Het is bijzonder te zien hoe vernuftig het allemaal is aangelegd.
onderweg
Als we onze weg vervolgen, zien we het dagelijkse leven aan ons voorbij trekken. Ezelwagentjes, vrouwen met takkenbossen op hun rug en langs een beekje vrouwen de was doen en kinderen spelen. Op de stenen liggen hele tapijten in de zon te drogen.
Todrakloof
Een tijdje later komen we aan bij de Todrakloof en begrijpen we waarom dit een toeristische trekpleister is. De kloof, die door de rivier de Todra in de bergen is gesleten, is maar tien tot twintig meter breed en de wanden steken wel 300 meter loodrecht omhoog. We parkeren de bus op betonplaten langs de rivier, die erg laag staat, en lopen via in het water liggende keien naar een aan de overkant gelegen restaurant, waar we de lunch gebruiken.
Na de lunch krijgen we nog een half uurtje de gelegenheid om de benen te strekken en de kloof wat beter te bekijken. Langs de kant van de weg zijn wat stalletjes met kleurrijke wapperende sjaals en andere koopwaar. Wat verderop hangen, langs de verschrikkelijk steile wanden, een paar bijna onzichtbare bergbeklimmers. Wat zijn die rotsen immens groot en wat voelen wij ons hier ontzettend klein!
Tinghir oase
Als laatste maken we nog een paar foto’s en dan gaan we weer verder naar de nabijgelegen Tinghir oase. Achter elkaar lopen we over smalle paadjes door de oase, waarbij we onderweg een uitgebreide botanische les krijgen. Vandaag weer een andere afwisseling, dan weer kaal dan weer groen!
Tegen 18.00 uur arriveren we bij ons hotel in Tinghir. Na het inchecken, een uurtje rust en het diner, komen we er achter dat er in een bijgebouw een bruiloft wordt gehouden. Wat wij er van begrijpen is deze voor Marokkaanse begrippen redelijk modern. De bruid en de vrouwelijke gasten zien er prachtig uit en het is een vrolijke boel met veel opzwepende muziek.
Het bruidspaar zit op een hoge zilveren troon en alle gasten zitten etend en drinkend aan tafels. Uiteraard geen alcohol!
Dadeskloof
De volgende ochtend rijden we door een dor en stoffig landschap naar de Dadeskloof, die minder bekend is dan de Todrakloof, maar zeker even mooi. We hebben even tijd om wat foto’s te maken en rijden vervolgens weer door langs de ‘weg van de duizend kasbahs’ met links en rechts nog bewoonde lemen huizen.
Kasbah Taourirt in Ouarzazate
Rond een uur of 12 zijn we in Ouarzazate bij onze volgende stop, de Kasbah Taourirt. We krijgen hier een officiële gids mee die ons een en ander uitlegt en ons door een labyrint van kamers leidt. Sommige ruimtes zijn met kleurrijk stucwerk versierd.
Voor de vensters zit smeedwerk dat een prachtige doorkijk geeft op de omgeving. Khalid wijst ons op ‘le téléphone arabe’. Dit zijn gaten in de vloer waardoor de verschillende verdiepingen met elkaar in verbinding staan en waarlangs door handgeklap boodschappen werden doorgegeven.
Weer in de bus, richting ons lunchrestaurant, komen we langs de grootste filmstudio ter wereld, waar verscheidene bekende films (o.a. Gladiator, Lawrence of Arabia en The Bourne Ultimatum) werden opgenomen. Ouarzazate wordt derhalve ook wel het ‘Hollywood van Marokko’ genoemd.
Kasbah van Aït Benhaddou
De lunch gebruiken we in een restaurant dat prachtig uitzicht heeft op de Kasbah van Aït Benhaddou. Deze kasbah wordt gezien als de meest spectaculaire van Zuid-Marokko en staat tevens op de werelderfgoedlijst van Unesco. Het is te herkennen aan haar vele torens versierd met ruitmotieven.
Na de lunch gaan we de kasbah bekijken. De kasbah ligt aan een brede rivierbedding waar niet veel water door heen stroomt en waar we dus met blote voeten doorheen kunnen waden. Aan de overkant aangekomen, begint de klim die ons door de kasbah naar de top van de heuvel leidt.
Daar aangekomen hebben we een werkelijk spectaculair uitzicht over de omgeving en kasbah onder ons. Volgens zeggen werden hier meer dan 50 films opgenomen waaronder Lawrence of Arabia, Ben Hur en The Diamond of the Nile.
De dag loopt al weer ten einde en we gaan richting ons hotel in Ouarzazate. We hebben een uurtje de tijd om even bij te komen, voordat we gaan dineren. Na het eten gaat iedereen redelijk op tijd naar bed om zich klaar te maken voor een lange dag richting onze eindbestemming.
Laatste dag
En dan is alweer de laatste dag van onze rondreis aangebroken, waarin we veel kilometers moeten maken. We worden om 5.30 uur door de receptie wakker gebeld en zitten we al om 7.00 uur in de bus richting Agadir.
Nadat we langs een pas van 1900 meter zijn gekomen, komen we in een gebied dat bekend staat om de saffraanteelt. We stoppen bij een gebouwtje dat iets weg heeft van een erg simpel restaurantje, drinken een glas saffraanthee en krijgen wat uitleg in de bijbehorende tuin. Op zich valt hier nu niet veel te zien omdat de kostbare stampertjes van de saffraankrokus in de herfst geoogst worden.
Arganboom
Onderweg zien we eindelijk ook een Arganboom, waar Khalid ons in het begin van de reis al over vertelde.
De bomen zitten helemaal vol met geitjes die het loof en de vruchten van deze bomen eten. Het is een bijzonder gezicht al die klimgeitjes en we maken dan ook uitgebreid foto’s van dit bijzondere tafereel …
Rond 13.00 uur komen we aan in ons lunchrestaurant in Taroudant. De tafels zijn in de tuin gedekt en we zitten hier dan ook heerlijk onder bomen en parasols te eten.
Het is onze laatste gezamenlijke maaltijd en dus het beste moment om onze gids Khalid met zijn begeleider en de chauffeur even in het zonnetje te zetten en ze alle drie een envelop aan te bieden.
Rond 16.00 uur maken we nog een stop in een klein dorpje, waar we nog een korte wandeling door de kleine souk maken. Vervolgens worden we nog een half uurtje los gelaten. Wetende dat dit de laatste niet-toeristische momenten zullen zijn, zoeken we op een plein het meest lokaal uitziende terras uit. We gaan naast wat oude Marokkaanse mannen zitten en genieten nog even van het levendige gebeuren om ons heen.
Na een half uur gaan we dan toch echt naar Agadir. Bij ons hotel helpt Khalid ons nog even bij het inchecken en dan moeten we afscheid nemen van onze fantastische gids. Hierna gaat ieder zijns weegs …
Tot slot
We hebben verschrikkelijk genoten van onze rondreis door Marokko. Het is een land van enorme uitersten, van oude cultuur en prachtige natuur, van woestijnvlaktes en besneeuwde bergen, kleurrijke kasbah’s en parelwitte stranden. Kortom een land waar veel te ontdekken valt!
Geschreven door: Peter van Limburg